Nieuwolda – Nieuwolda vocht tussen 1940 en 1945 zijn eigen kleine oorlog. Aan de hand van getuigenissen, originele dagboeken en persoonlijke herinneringen verschijnt in april een boek over die benauwde jaren. Schrijver en oud-journalist Cees Stolk schetst een beeld van wat er zich in een doorsnee Gronings dorp afspeelde.
De oorlogsgeschiedenis van Nieuwolda is de oorlogsgeschiedenis van ieder dorp in oorlogstijd. Vijf jaar leven tussen hoop en angst. Wat gebeurt er? Wie verzet zich? Wie heult met de vijand? Wie houdt zich gedeisd en wie is voor het leven getekend?
Zo verhaalt een 12-jarig kind van een verzetsstrijder over het wegvoeren van zijn vader: ,,Vaders kus brandt mij nog op de wang’’, bekent Jouke Bosma. Vader Berend Klaas werd onder zijn ogen opgepakt en enkele weken voor de bevrijding geëxecuteerd in de bossen van Anloo. De beruchte en gevreesde Klaas Coenraad van den Hof, politiecommissaris in Winschoten en fervent jodenhater, vond hem in zijn onderduik in de schuur.
Dagboek
Bijzonder is ook het dagboek van Trijntje Boven die op haar twee weken durende vlucht uit de vuurlinie opschrijft wat zij en de andere vluchtelingen doormaken: ‘,,We houden de kleintjes bezig door klei uit de slootwal te steken en daar kunnen zij dan poppetjes van maken.’’ Aan het eind van haar dagboek verzucht zij: ’’En maar wachten op de bevrijding of de dood! Het schijnt wel een eeuwigheid te duren.’’
Derk Grimmenga houdt vanaf dag één tot het einde van de oorlog een logboek bij en noteert als een ware oorlogsverslaggever: ,,Tot laat in de avond houdt de eindeloze stroom van binnentrekkende troepen aan.’’ Uit zijn notities rijst een beeld op van een dorp dat voortdurend in angst zit of bommen ook op Nieuwolda zullen vallen. Aan het einde van elk jaar verwacht hij dat de oorlog snel ten einde zal zijn: ,,Onze hoop is nu gevestigd op 1942.’’
‘Glad verkeerd’
Stolk kreeg ook inzage in het dossier van de groepsleider van de NSB in Nieuwolda en omliggende dorpen, H. H. Frieling. ,,Als ik bedankte voor de NSB was het met Nieuwolda glad verkeerd gegaan’’, biecht hij op tijdens zijn verhoor na de oorlog. Ondanks zijn in zijn ogen milde houding deinst hij er niet voor terug om met Van den Hof ’’twee jodenhuizen’’ in Groningen op te kopen. Aan zijn meerderen schrijft hij dat het een ’’zegen’’ zou zijn als de burgemeesters van Nieuwolda en Termunten ‘’’zo spoedig mogelijk verdwijnen.’’
Het boek bevat verhalen over verzet, verraad, verschrikking en verlies. Het boek, 115 pagina’s met veel foto’s, ligt vanaf april in de boekwinkel en is te koop voor 19,95 euro, ISBN nummer 978-94-0365-082-1.